Hurda sarı, esas olarak pirinç olarak bilinen ve bakır ile çinko alaşımından oluşan metalin, kullanım ömrünü tamamlamış, atıl hale gelmiş veya üretim artığı olmuş şeklidir.
Hurda Sarının Oluşumu:
- Pirinç Alaşımının Üretimi: Pirinç, bakırın (kızıl renkli) içerisine çinko karıştırılmasıyla elde edilen sarı renkli bir alaşımdır. Bu alaşıma, dayanıklılık gibi özellikler kazandırmak için bazen kurşun, kalay, alüminyum, demir veya nikel gibi elementler de eklenebilir.
- Kullanım ve Eskime: Pirinç, dayanıklılığı, korozyona direnci, kolay işlenebilirliği ve iletken yapısı sayesinde birçok alanda kullanılır. Bu ürünler (musluk, vana, kapı kolu vb.) zamanla eskir, bozulur veya bir tesisin sökümü/yenilenmesi gibi nedenlerle kullanım dışı kalır.
- Atık ve Geri Dönüşüm Kaynağı: Kullanım ömrünü tamamlayan bu pirinç bazlı malzemeler "hurda sarı" olarak adlandırılır. Ayrıca, üretim süreçlerinde (torna, freze gibi işleme tezgahlarında) ortaya çıkan talaşlar, artıklar ve yan ürünler de hurda sarı kategorisine girer.
Hurda sarının geri dönüştürülmesi, hem doğal kaynakların (bakır ve çinko) korunmasına hem de yeni metal üretimi için harcanacak enerjinin azalmasına önemli katkılar sağlar.
Hurda sarı, yani temel olarak pirinç (bakır ve çinko alaşımı), geri dönüştürüldükten sonra mükemmel dayanıklılığı, korozyon direnci, estetik görünümü ve işlenebilirliği sayesinde çok geniş bir alanda yeniden kullanılır.
İşte hurda sarının (geri dönüştürülmüş pirincin) en yaygın kullanıldığı sektörler ve ürünler:
1. Tesisat ve İnşaat Sektörü
Pirinç, suya ve neme karşı yüksek korozyon direncine sahip olduğu için sıhhi tesisat ürünlerinde vazgeçilmez bir malzemedir.
- Su Armatürleri: Musluklar, bataryalar ve çeşme başları.
- Bağlantı Elemanları: Vanalar (su, gaz), rakorlar, dirsekler ve boru bağlantı parçaları.
- Ölçüm Cihazları: Su saatleri, doğalgaz sayaçlarının bazı parçaları.
- Isıtma Sistemleri: Radyatörlerin petek aksamları ve valfleri.
- Mimari Donanımlar: Kapı kolları, menteşeler ve kilitler.
2. Otomotiv ve Makine Sanayi
Pirinç, dayanıklılığı ve sürtünme direnci nedeniyle mekanik parçalarda tercih edilir.
- Radyatörler: Otomotiv ve klima sistemlerine yönelik radyatörlerin boru ve petek kısımları.
- Mekanik Parçalar: Valfler, contalar, burçlar ve dişliler.
- Silah ve Mühimmat: Bazı ateşli silahların kurşun kovanları (kartuş muhafazaları) ve mühimmat araç gereçleri.
- Makine Elemanları: Çubuk sarı hurdası, genellikle makine parçaları ve yüksek alaşım oranına sahip bağlantı elemanlarında kullanılır.
3. Elektrik ve Elektronik Sektörü
Bakır içeriğinden dolayı iyi bir iletkenlik sağlaması, pirinci bu alanda değerli kılar.
- Konnektörler: Elektrik fişleri, prizleri ve çeşitli elektronik cihazların (USB/kart soketleri) bağlantı yüzeyleri.
- İletken Parçalar: Elektrik devrelerinde kullanılan küçük terminaller ve kontaklar.
4. Dekorasyon, Sanat ve Müzik
Pirinç, doğal altın sarısı rengi ve kolay işlenebilirliği sayesinde estetik ürünlerde kullanılır.
- Süs Eşyaları: Biblolar, heykeller (bronz ile birlikte), şamdanlar ve vazo gibi dekoratif objeler.
- Aydınlatma: Avizeler, lambalar ve apliklerin gövde ve aksesuar parçaları.
- Müzik Aletleri: Trompet, trombon, saksafon gibi üflemeli çalgılar.
- Kuyumculuk: Basit işlemler gerektiren mücevherat ve takı aksesuarları.
5. Diğer Alanlar
- Denizcilik: Korozyon direnci nedeniyle gemi donanımlarında ve pervanedeki hareketli parçaları bağlamak için kullanılır.
- Mutfak Eşyaları: Bazı geleneksel tepsiler ve çaydanlıklar.
- El Sanatları: Çeşitli el sanatları ve hobi uygulamalarında.
Özetle: Hurda sarı, tekrar eritilip pirinç alaşımı olarak hayat döngüsüne katılarak hem ekonomik değer yaratır hem de çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlar. Hurdanın türü (talaş, musluk, çubuk ucu, radyatör vb.) içerdiği alaşım oranına göre yeni kullanım alanlarını belirler.
